ELIZA ORZESZKOWA — pisarka, społeczniczka, patriotka:
Urodziła się 6 czerwca 1841 roku w Miłkowszczyźnie. Pochodziła z rodziny Piotrowskich, zamożnych ziemian herbu Korwin. Kiedy miała 11 lat rozpoczęła edukację na pensji sióstr sakramentek w Warszawie, tam też poznała swoją serdeczną przyjaciółkę, Marię Wasiłowską (później Marię Konopnicką).
W 1858 roku została zmuszona do małżeństwa z Piotrem Orzeszko, właścicielem majątku Ludwinowo pod Kobryniem. Zamieszkała w posiadłości męża, gdzie wraz z jego młodszym bratem Florentym, otworzyła szkółkę dla wiejskich dzieci. W trakcie pobytu na wsi zrodziła się w niej ogromna fascynacja i miłość do wiejskiego ludu. Jej mąż nie podzielał tego upodobania, co oddalało ich od siebie.
Wraz z wybuchem powstania styczniowego opowiedziała się po stronie partyzantów: uczestniczyła w organizowaniu pomocy ofiarom, pośredniczyła w przekazywaniu tajnych informacji, ukrywała pod swoim dachem Romualda Traugutta.
Po klęsce powstańczego zrywu Piotr Orzeszko został zesłany na Sybir, a majątek Ludwinowo skonfiskowano. Eliza musiała powrócić do posiadłości w Miłkowszczyźnie, gdzie w wyniku represji ekonomicznych sytuacja materialna również uległa pogorszeniu.
Czas spędzony w domu rodzinnym Eliza poświęciła na dokształcenie się m.in. z filozofii, ekonomii i socjologii. Odziedziczyła po ojcu pokaźny zbiór książek i to z własnie z nich czerpała wiedzę. Interesowało ją społeczeństwo i gospodarka, a w zasobach biblioteki poszukiwała rozwiązania ówczesnych problemów społeczno-ekonomicznych.
W 1870 roku zły stan materialny zmusił ja do sprzedaży Milkowszczyzny. Eliza przeniosła się do posiadłości w Grodnie, gdzie zajęła się pisaniem.
W 1894 roku, po uzyskaniu unieważnienia poprzedniego małżeństwa, wzięła ślub ze swoim wieloletnim przyjacielem, prawnikiem oraz społecznikiem, Stanisławem Nahorskim. Niestety małżeństwo trwało zaledwie 2 lata, Stanisław zmarł 19 listopada 1896 roku z powodu choroby serca.
W tym samym okresie, zaangażowała się w działalność filantropijną i społeczną, korespondowała z wieloma znanymi osobistościami, a także współpracowała z kobiecym tygodnikiem „Bluszcz”.
Eliza Orzeszkowa była dwukrotnie nominowana do Literackiej Nagrody Nobla: pierwszy raz w 1904 roku (konkurowała wtedy z Henrykiem Sienkiewiczem), drugi raz w 1909 roku.
W swojej twórczości pisarka nawiązywała do wielu trudnych tematów. Do jej najważniejszych dzieł literackich należy m.in. społeczno-obyczajowa powieść „Nad Niemnem” (1888), powieść „Marta” (1873) — uznawana za manifest ruchu kobiecego, powieść o tematyce żydowskiej „Meir Ezofowicz” (1879), powieści o tematyce społecznej „Cham” (1888) i „Dziurdziowie” (1885) oraz nowela „Gloria victis” (1910).
Zmarła 18 maja 1910 roku w Grodnie, gdzie została pochowana cmentarzu farnym.
Ulica imienia Elizy Orzeszkowej znajduje się Łazarzu.
Jej długość wynosi 232 metrów.
Portret: Agnieszka Zaprzalska
