Ulice Kobiet: Jadwiga Żylińska

JADWIGA ŻYLIŃSKA — polska pisarka, prozaiczka, eseistka, autorka powieści dla młodzieży, powieści historycznych, słuchowisk i adaptacji.

Urodziła się 17 sierpnia 1910 roku we Wrocławiu. Wychowała się w domu inteligenckim na południu Wielkopolski. Jej ojciec – Kazimierz Michalski – był lekarzem, a matka Halina z domu Adamska – doskonale wykształconą pianistką.

Jadwiga już w młodości poznała łacinę i grekę, a także angielski, niemiecki i francuski. Czytała wszystkie prenumerowane przez matkę pisma literackie. Pierwsze lektury – angielskie romanse – podsuwała jej natomiast babcia Stefania.

Jest autorką powieści historycznych, opowiadań historycznych, fantastycznych i współczesnych. W jej literackim dorobku ważne miejsce zajmują także słuchowiska radiowe (ponad 30 tytułów), scenariusze filmowe, twórczość dla dzieci i młodzieży, a nade wszystko szkice historyczne i mitograficzne. Wśród rozlicznych tekstów autobiograficznych można wyróżnić tomy wspomnieniowe, obok których, na takich samych warunkach, funkcjonują teksty apokryficzne, łączące historię Europy, historię rodziny pisarki, mity i fantastykę naukową: np. „Podróż brekiem”, niepublikowane w całości „Opowiadania greckie”(Lament Demeter) oraz rozproszone w czasopismach i dziennikach mikroformy: „Rzeczy prawdziwe i fantasmagorie”.

Spełniała się twórczo przez całe swoje życie — malowała (głównie akwarele) i pisała, od dziecka do ostatnich lat swego życia. Była przenikliwą obserwatorką życia codziennego oraz zjawisk zachodzących w sztuce. Charakteryzowała się przenikliwością, humorem i dystansem.

Wszelkie sposoby poznania i wyjaśnienia istnienia świata w tej, a nie innej formie, uznawała za równowartościowe, potencjalne i przemawiające do poetyckiej wyobraźni, dlatego nie wykluczała nawet pozornie przeciwstawnych wykładni i wersji powstania świata, cywilizacji, systemów religijnych i politycznych. Potrafiła w tym samym czasie oddać do druku artykuły do: „Rzeczypospolitej”, katolickiej „Więzi”, ekologicznych „Zielonych Brygadach” i ezoterycznych „Czarów”.

Pierwsza powieść wydana po wojnie, pt. „Odzyskana korona” (1958), a następnie uznana przez autorkę za jej opus magnum, „Złota włócznia” (1961 – I tom, 1965 tom II) wytycza nowy szlak pisarstwa Jadwigi Żylińskiej: autorka kreuje w niej własny styl oraz szczególną filozofię powieści historycznej.

Do 1980 roku publikuje sześć takich powieści, dwa pokaźne tomy biograficzne, sztuki sceniczne oraz kilkanaście opowiadań dla dzieci, w tym autorskie opracowania mitów starożytnej Grecji i Rzymu. W swoim dorobku ma także kilka scenariuszy słuchowisk radiowych oraz filmów. Tuż przed wybuchem stanu wojennego wydaje jedną ze swych najbardziej eksperymentalnych książek – „Gwiazdę spadającą”.

Po przełomie 1989 roku prowadzi stałą rubrykę w „Tygodniku Powszechnym”. Do mniej więcej tego okresu publikuje opowiadania, recenzje, felietony w różnorodnych czasopismach: od katolickiej „Więzi” przez „Odrę”, z którymi współpracowała od lat 60., do „Zadry”.

Powieścią historyczną pt. „Złota włócznia”, wydaną w 1961 roku, wyprzedziła o dwadzieścia lat feministyczne autorki zza żelaznej kurtyny, wypracowując własną odmianę gatunku powieści her-storycznej. Budując polską herstorię, pisarka powraca do czasów pierwszych Piastów. Tutaj widzi największe szanse dla kobiet, którym szczególne ułożenie sił politycznych mogło ułatwić emancypację.

Zmarła 25 kwietnia 2009 roku w Warszawie.

Ulica Jadwigi Żylińskiej znajduje się na Strzeszynie Literackim.

Swój obecny patronat otrzymała na mocy uchwały z dnia 10 lipca 2018 roku. Inicjatorem projektu nazewniczego jest Fundacja Kochania Poznania

Portret: Agnieszka Zaprzalska

 #SuperbohaterkiWartePoznania